ΠΑΝΤΕΛΗ I. ΚΑΨΗ
Η Σμύρνη Ελληνική!
(1919)
Αιώνων όνειρα και αιώνων πόθοι πραγματοποιήθηκαν εν μια και μόνη ημέρα.
Και τότε, από άκρου εις άκρον της Σμύρνης, από τη Πούντα ως το Κοκαργιαλή και από το Και ως τον Απάνω Μαχαλά ηκούσθη ένα υπέρθεο τραγούδι:
Ξύπνα καημένε μου Ραγιά,
Ξύπνα να ιδής ελευθεριά !
Τελεία δε ισοπέδωσις των κοινωνικών τάξεων.
Η Σμύρνη, η σχεδόν Φεουδαρχική πολιτεία, η Σμύρνη των μεσαιωνικών, παραδόσεων με τους άρχοντάς της, με τους δημογέροντας της και με τους εφόρους της, μετεβλήθη ως δια μαγείας εις μίαν δημοκρατικήν πολιτείαν.
Ο σοβαρός και αμίλητος δημογέρων, αγκαλιάζει μόλις βγαίνει από το σπίτι του τον πρώτο που συναντά εμπρός του, τον πτωχόν χαμάλην και ανταλλάσσει μετ’ αυτού τον ασπασμόν της αγάπης!
Η Αριστοκρατική κυρία των Τράσσων, βγαίνει πεζή στους δρόμους και χωρίς δισταγμό αφήνει να κρεμασθή στον λαιμό της η φτωχή μοδιστρούλα τού Αγίου Τρύφωνα.
Όσον αφορά δε δια τον εμπνευσμένο και μεγαλόπνοο Δεσπότην της Σμύρνης Χρυσόστομον, δεν ευρίσκω λέξεις δια να περιγράφω τον ενθουσιασμόν του, την χαράν του, την υπερηφάνειαν του. Μέγας οραματιστής καθώς ήτο, επίστευεν ακραδάντως ότι εγγύς πλέον η πραγματοποίησις όλων των πόθων τού Γένους και η επαλήθευσις όλων των προφητειών αυτού. Έβλεπεν εγγίζουσαν την ημέραν κατά την οποίαν θα ανεβίου η Βυζαντινή Αυτοκρατορία απελευθερωμένων όλων των Ελληνικών χωρών από του Ιονίου Πελάγους μέχρι των εσχατιών τού Πόντου και της Α. Μεσογείου και ήτο απολύτως πεπεισμένος ότι μετ’ ου πολύ θα εκαλείτο εις την πρωτεύουσαν της Ελληνικής Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολιν, δια να λειτουργήση εις τον ναόν της Αγίας Σοφίας.
Εφ’ ω και έσπευσεν από τούδε να αναρτήση επί του εξώστου της Μητροπόλεως την σημαίαν με τον δικέφαλον Βυζαντινόν αετόν.
Όλα δε το σπίτια της Σμύρνης, όλων των συνοικιών και όλων των κατηγοριών, σημαιοστόλιστα με ελληνικάς μόνον, εννοείται, σημαίας. Και όχι μόνον τα σπίτια αλλά και τα καταστήματα. Και ήσαν τόσον άφθονοι αί αναρτηθείσαι εις τας ελληνικάς οικίας και καταστήματα σημαίαι, ώστε εις πάσαν γωνίαν της ευτυχούς πόλεως εξεχύθη ένα άπλετον γαλανόν φέγγος αμιλλώμενον εις γλαυκότητα με τον κυανούν ουρανόν της Ιωνίας και με τα γαλανά κύματα του Σμυρναϊκού κόλπου.
Η νηοπομπή που μεταφέρει την Ι Μεραρχία στη Σμύρνη αποπλέει από τις Ελευθερές
Που ευρέθησαν τόσα εκατομμύρια ελληνικών σημαιών; Διότι αληθώς περί εκατομμυρίων πρόκειται. Πότε επρόφθασαν οι Έλληνες της Σμύρνης να κατασκευάσουν τόσας ελληνικάς σημαίας, δια να αναρτήσουν εις τα σπίτια των ο κάθε ένας όχι μίαν ή δύο, αλλά δεκάδας;
Από την εύλογον αυτήν απορίαν με εξήγαγε ο Σμυρναίος ζωγράφος κ. Γ. Προκοπίου ο οποίος κατόπιν συνεδέθη τόσον πολύ με το Ελληνικόν στράτευμα. Με ωδήγησεν εις το ατελιέ του και εκεί μου υπέδειξε θαυμάσιον πίνακά του απεικονίζοντα ωραίαν κόρην της Σμύρνης κεντώσαν μίαν μεγάλην Ελληνικήν σημαίαν. Η φυσιογνωμία της Σμυρναίας κόρης εξέφραζε πόθον, λαχτάραν, ικεσίαν και εν ταυτώ φόβον μήπως την ιδή επί το έργνον της το απαίσιο όμμα τού Τούρκου δυνάστου.
Ο πίναξ αυτός ήτο πολύ εύγλωτος. Όλες οι Ελληνοπούλες της Σμύρνης κατά την διάρκειαν τού πολέμου, πιστεύουσαι εξ ενστίκτου ότι μίαν ημέραν θα καταπλεύσουν εις Σμύρνην τα Ελληνικά καράβια με τους ελευθερωτάς Έλληνας στρατιώτας, έρραβαν και εκεντούσαν κρυφά με λαχτάραν και πόθον αλλά και μετά φόβου και τρόμου τα εκατομμύρια των σημαιών το οποία εσκόρπιζαν κατά τους πρώτους μήνας της κατοχής το γαλανόν φέγγος ανά πάσαν γωνίαν της ευτυχούς Σμύρνης.
Οι αξιωματικοί τού στρατού της κατοχής και οι στρατιώται έγιναν τα αγαπημένα παιδιά της Σμύρνης. Όλα τα σπίτια πλούσια και πτωχά ήσαν ανοιχτά γι’ αυτούς.
Ήσαν στα σπίτια των μέσα στα οποία ημπορούσαν να μπαίνουν οιανδήποτε ώραν ήθελαν. Τους υποδέχοντο παντού με στοργικήν αγάπην και μεγαλοδωρίαν.
Άλλως τε είνε γνωστή η φιλοξενία των Σμυρναίων. Όλοι οι ναοί της πόλεως ήσαν επίσης ανοικτοί ημέρα και νύκτα και κατάφωτοι.
Ο κόσμος συνέρρεεν εις τούτους αθρόως δια να ευχαριστήση τον Θεόν και τους αγίους του δια την ανέλπιστον ελευθερίαν.
Από το βιβλίο: Δημοσιογραφικαί αναμνήσεις του κ. Π. I. ΚΑΨΗ
«Πως επήγαμε στη Σμύρνη Και πως εφύγαμε» Έκδοσις: της «Εφημερίδος των Αθηνών» Αθήναι 1934
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
